Eşit ücret günü: Kadınlar hâlâ yüzde 10,5 daha az kazanıyor

Hollanda’da kadınlar, aynı işi yapan erkek meslektaşlarına göre saat başına hâlâ ortalama yüzde 10,5 daha az kazanıyor. Geçen yıl bu fark yüzde 12 düzeyindeydi.

Bu hesaba göre Eşit Ücret Günü (Equal Pay Day) bu yıl 24 Kasım’a denk geliyor. Sembolik olarak bu tarih, kadınların yılın geri kalanında ‘ücretsiz çalıştığı’, erkeklerin ise maaş almaya devam ettiği gün olarak kabul ediliyor. Ücret farkı olmasa bu gün 31 Aralık’a denk gelmiş olacaktı.

Asgari ücret etkisi: Fark küçüldü ama sorun sürüyor

Uzmanlar, farkın daralmasının ilk bakışta göründüğü kadar sevindirici olmadığını söylüyor. NU.nl’ye konuşan ekonomistler, asıl etkinin, ayrımcılığın azalmasından değil, asgari ücretteki güçlü artıştan kaynaklandığını belirtiyor.

Kadınların önemli bölümü asgari ücret ya da ona çok yakın kazançlarla çalışıyor. Son zamlarla birlikte, bu gruptaki kadınların ortalama ücreti göreli olarak daha hızlı yükseldi. Erkekler arasında da asgari ücret civarında çalışanlar var, ancak çok daha yüksek ücret alan erkeklerin sayısı daha fazla. Bu nedenle erkeklerin ortalama ücreti kadınlara göre daha yavaş artıyor ve aradaki fark bir miktar kapanmış görünüyor.

Yıllık gelirdeki uçurum ise çok daha büyük. Kadınlar, erkek meslektaşlarına göre yılda ortalama yüzde 32 daha az kazanıyor. Bunun en önemli nedeni, kadınların daha az saat çalışması.

Ücret farkı 35 yaşından sonra belirginleşiyor

Hollanda İstatistik Kurumu CBS’ye göre, cinsiyetler arası ücret farkı özellikle 35–40 yaş aralığında keskinleşiyor.

CBS ekonomisti Peter Hein van Mulligen, genç yaşlarda kadınların daha yüksek eğitim düzeyine sahip olmasının başlangıç maaşlarını olumlu etkilediğini söyledi ve “İşe yeni giren genç kadınlarda, eğitim seviyesi ücrette önemli rol oynuyor. Daha sonra ise iş tecrübesi öne çıkıyor ve erkekler bu noktada arayı kapatıyor” dedi.

Bu süreçte Nobel ödüllü ekonomist Claudia Goldin’in tanımladığı ‘annelik cezası’ da etkili. Genel olarak doğumdan sonra kadınlar daha az çalışıyor, erkeklerin çalışma saatleri ise aynı kalıyor ya da çok az düşüyor.

Goldin’in bulgularına göre:

    • Kadınlar anne olduğunda saatlik ücretleri de düşme eğilimine giriyor.

    • Erkekler baba olduğunda ise, çalışma saatleri azalsa bile saatlik ücretlerinde artış görülebiliyor.

“Geriye kalan fark ayrımcılık”

ABN Amro ekonomisti Gerarda Westerhuis, şirketlerin ücret farkını kalem kalem incelemesi gerektiğini vurguladı ve şu ifadeleri kullandı:

Önce eğitim, pozisyon ve deneyim gibi etkenlerden kaynaklanan farkları ayıklamak şart. Geriye kalan kısım ise açıklanamaz ve o noktada adı konulmalı: Bu, çoğu zaman farkında olmadan yapılan ayrımcılık.

AB’den yeni şeffaflık kuralları

Yeni bir Avrupa Birliği yasası, kadın ve erkek çalışanlar arasındaki ücret farkını azaltmayı hedefliyor. ‘Gender Pay’ yönergesiyle, aynı ya da benzer işi yapan kadın ve erkekler arasındaki ücret farklarının şirketler tarafından açıklanması zorunlu hâle geliyor.

Hollanda’da 2027’den itibaren büyük şirketler, kadın ve erkek çalışanlar arasında yüzde 5’i aşan ücret farkı tespit edilirse, bunu gidermek için somut adım atmak zorunda kalacak.

Uzmanlara göre bu tür şeffaflık kuralları önemli bir adım. Ancak gerçek eşitlik için, çalışma saatlerinin paylaşılmasından bakım yükünün adil bölüşümüne kadar, iş hayatının pek çok alanında zihniyet değişimi de gerekiyor.