Fransa gönüllü askerlik hizmetine hazırlanıyor

Fransa’da yıllar sonra yeniden ulusal askerlik hizmeti gündeme geldi. Ancak bu kez zorunlu askerlik değil, gönüllü katılıma dayanan yeni bir sistem planlanıyor. Amaç, Avrupa’daki güvenlik riskleri artarken ülkenin askerî hazırlığını ve toplumsal direncini güçlendirmek.

Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron’un perşembe günü yeni planı resmen açıklaması bekleniyor. Macron, hafta içinde seçkin birliklerden 27'nci Dağ Piyade Tugayı’nı ziyaret etti. Elysee Sarayı, burada yapılacak konuşmanın 'ülkeyi ve toplumun moralini artan tehditlere hazırlamanın önemini vurgulayacağını' duyurdu.

Kulis bilgilerine göre hükûmet, gönüllü gençlere gerçek muharebe eğitimi verilen bir program hazırlıyor. İlk etapta 2 bin–3 bin gönüllüye ulaşılması hedefleniyor; sistem oturduğunda bu sayının her yıl 50 bine kadar çıkması planlanıyor.

Rusya tehdidi ve savunma kaygısı

Plan, Avrupa’da Rusya’ya karşı caydırıcılık tartışmalarının sertleştiği bir dönemde gündeme geldi. Ukrayna işgali ve AB ülkelerine yönelik hibrit saldırılar sonrası, bazı Avrupalı yetkililer Moskova’nın 2028 gibi erken bir tarihte bir NATO ülkesini hedef alabileceği uyarısında bulunuyor.

Fransa, Polonya’dan sonra Avrupa Birliği içindeki en büyük ordulardan birine sahip. Buna rağmen ülkenin askerî hazırlığı ve savunma kapasitesi konusunda kaygılar büyüyor.

Genelkurmay Başkanı'nın sözleri tartışma yaratmıştı

Geçen hafta Genelkurmay Başkanı Orgeneral Fabien Mandon’un sözleri tartışma yaratmıştı. Mandon, Fransa’nın caydırıcılığını güçlendirmek için 'gerekirse çocuklarını kaybetmeye hazır olduğunu göstermesi gerektiğini' söylemişti. Macron, bu sözlerin bağlamından koparıldığını savundu ancak 'kendimizi korumak istiyorsak, bizi tehdit eden güce karşı zayıf olmadığımızı göstermeliyiz' diyerek kararlı tutumunu sürdürdü.

Hükûmet, aynı zamanda “Herkes sorumlu” başlıklı bir kriz rehberi yayımladı. Rehberde, dış saldırılardan doğal afetlere kadar büyük krizlere hazırlık için pratik öneriler yer alıyor; hanelere gıda, su, ilaç ve pilli radyo içeren acil durum çantası hazırlamaları tavsiye ediliyor.

Vatandaş-asker geleneği ve gönüllü model

Fransa’da askerlik hizmetinin kökleri Napolyon dönemine uzanıyor. Uzun yıllar boyunca askerlik, 'vatandaş olmakla asker olmanın iç içe geçtiği' bir düzen olarak görüldü. 1798 tarihli Jourdan-Delbrel yasası, “Her Fransız bir askerdir” ifadesiyle bu anlayışı resmileştirdi.

Yirminci yüzyıl boyunca erkekler için zorunlu askerlik, adeta bir 'geçiş ritüeli' sayıldı. 1905’te evrensel erkek askerliği getirildi, hizmet süresi 2–3 yıl arasında değişti. Cezayir Savaşı’nın 1962’de sona ermesi ve göreli barış ortamı ile birlikte zorunlu askerlik kademeli olarak yumuşatıldı; 1990’larda süre 10 aya indirildi. 1997’de Cumhurbaşkanı Jacques Chirac döneminde zorunlu askerlik tamamen kaldırıldı.

Askerî tarihçi Guillaume Lasconjarias, zorunlu askerliğe dair duyguların karışık olduğuna dikkat çekiyor. Özellikle son yıllarında gençlerin sisteme giderek daha eleştirel baktığını hatırlatıyor. Buna karşın gönüllülük temelinde geliştirilecek yeni bir askerlik programına geniş çaplı bir direniş beklemiyor: Ona göre 'gönüllü model', daha çok ahlaki bir bağlılık biçimi olarak algılanacak.

Ordu hâlen en güvenilir kurumlardan

Zorunlu askerliğin kaldırılmasının ardından, ordu ile toplum arasında mesafe oluştuğunu belirten Lasconjarias, “Ailede asker yoksa orduda ne olduğuna dair neredeyse hiçbir fikriniz olmuyor” diyor. Buna rağmen kamuoyu yoklamalarında ordu, Fransa’da hâlâ en çok güvenilen kurumlar arasında yer alıyor. Özellikle 2015’te Paris’teki terör saldırılarının ardından çok sayıda gencin yedek birliklere katılmak için başvuruda bulunduğu hatırlatılıyor.

Lasconjarias’a göre tüm bu göstergeler, Macron’un planına toplumsal zemin hazırlıyor: Genç Fransızlar, ülkelerine hizmet etmenin hâlâ bir anlamı olduğuna inanıyor.