Cinsel suçlar yasasında rıza tartışması: AİHM’den sert eleştiri

Fransa’da uzun süredir tecavüz tanımının rıza kavramını da içerecek şekilde genişletilmesi tartışılıyor. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi (AİHM), 13, 14 ve 16 yaşlarındayken cinsel saldırıya uğradıklarını belirten üç kadının açtığı davada kararını açıkladı. Mahkeme, Fransız yetkililerin mağdurları yeterince korumadığını ve süreçleri dikkatli yürütmediğini belirtti.

Yetersiz koruma, geciken adalet

Mahkeme, Fransız makamlarının mağdurların yaşlarını ve savunmasızlık durumlarını yeterince dikkate almadığını vurguladı. İki vakada ise ceza soruşturmalarının hem yavaş hem de özensiz yürütüldüğü tespit edildi.

Fransa, geçtiğimiz yıllarda rıza yaşını 15’e yükseltmiş ve cezaları sertleştirmişti. Ancak ceza yasasındaki tecavüz tanımı hâlâ açık şekilde rıza eksikliğini kapsamıyor. Mevcut yasaya göre tecavüz, yalnızca “bir kişiye şiddet, zorlama, tehdit veya sürprizle cinsel penetrasyon veya oral-genital eylem” unsurlarının varlığıyla tanımlanabiliyor.

Çocuk mağdurların korunmasında ciddi eksikler

İncelenen davalardan biri, 2009’da iki itfaiyecinin bir kız çocuğuna yönelik cinsel saldırısıydı. Çocuk, psikolojik kırılganlık geçmişine ve yaşadığı zorbalıklara rağmen yeterince korunmadı. Mahkeme, Fransız yetkililerin toplumsal cinsiyet kalıplarını yeniden üreten ifadeler kullanarak mağdurun onurunu koruyamadığını da vurguladı.

Avrupa’da tecavüz tanımları değişiyor, Fransa geride kalıyor

AİHM, Fransa’nın Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin işkence yasağı ve özel hayata saygı hükümlerini ihlal ettiğine hükmetti. Kararda, yerel mahkemelerin mağdurların rıza gösterme kapasitesini değerlendirirken savunmasızlık durumunu yeterince dikkate almadığı açıkça belirtildi.

Avrupa’da bazı ülkeler tecavüzü “rıza yokluğu” temelinde tanımlarken, Fransa gibi ülkelerde hâlâ fiziksel zorlama şartı aranıyor. AİHM kararı, bu hukuki yaklaşımın değişmesi yönündeki baskıları daha da artırabilir.