AB, Rus gazını 2027 sonuna kadar tamamen bırakmaya hazırlanıyor

Avrupa Birliği, Rusya’dan doğalgaz ithalatını kademeli olarak sıfırlama konusunda siyasi uzlaşmaya vardı. Plan, hem boru hattı gazını hem de sıvılaştırılmış doğalgazı (LNG) kapsayan ve kalıcı nitelikte düzenlemeler içeriyor.

AB Konseyi’ne göre üye devletler ile Avrupa Parlamentosu temsilcileri, Rusya’dan uzun vadeli sözleşmelerle boru hattı üzerinden gaz ithalatının en geç 1 Kasım 2027’ye kadar tamamen durdurulması üzerinde anlaştı.

Bu uzlaşının, önümüzdeki dönemde hem Avrupa Parlamentosu hem de üye ülkeler tarafından resmen onaylanması gerekiyor. Ülkeler, ekim ayında zaten 2028’den itibaren Rus gazına tamamen son verme yönünde siyasi irade açıklamıştı. Şimdi hedef bir yıl öne çekilerek 2027 sonuna bağlanmış oldu.

Rusya’dan LNG ithalatına yönelik yasak ise AB’nin 19’uncu yaptırım paketiyle uyumlu biçimde 2027 Ocak ayından itibaren yürürlüğe girecek.

Yaptırımlar kalıcı kurallara dönüşüyor

Yeni düzenlemeler, Rusya’ya yönelik mevcut ithalat kısıtlamalarını tamamlıyor ve AB’yi Rus enerji kaynaklarına bağımlılıktan kalıcı olarak çıkarmayı hedefliyor.

Amaç, bir yandan üye ülkelerin enerji arz güvenliğini güçlendirmek, diğer yandan da Rusya’nın Ukrayna’ya karşı sürdürdüğü savaşı enerji gelirleriyle finanse etmesini zorlaştırmak.

Buradaki önemli fark, atılan adımların hukuki niteliğinde. Rusya’ya uygulanan yaptırımlar altı ayda bir uzatılmak zorunda ve her defasında tüm üye ülkelerin oybirliği gerekiyor. Yeni kurallar ise kalıcı mevzuat olarak tasarlandığı için her seferinde uzatma kararı alınmasına gerek kalmayacak. Böylece Rus enerjisinden çıkış, birlik hukukunda sabitlenmiş olacak.

Macaristan ve Slovakya için özel çıkış planı

Anlaşmaya göre Avrupa Komisyonu, Rus petrolüne hâlâ yüksek derecede bağımlı olan iki ülke için ayrıca bir yol haritası hazırlayacak.

Macaristan ve Slovakya, AB içinde Rus ham petrolü almaya devam eden tek iki ülke ve ilgili gaz sevkiyatlarına da ciddi ölçüde bağımlı. Her iki ülke de daha önce Ukrayna’ya destek paketlerini defalarca bloke etmişti.

Komisyonun, 2026 yılı içinde bu iki ülkenin Rus petrolden çıkışını en geç 2027 sonuna kadar tamamlamasını sağlayacak somut bir plan sunması öngörülüyor.

Bazı ülkeler için sınırlı istisna ve güvenlik klozu

Metin, denize kıyısı olmayan ve tek yönlü hatlara bağımlı bazı iç ülkeler için kısa süreli bir esneklik de öngörüyor. Buna göre, kısa vadeli sözleşmeler üzerinden Rusya’dan gaz alan bu devletler, 2027 hedef tarihinden sonra en fazla iki ay daha ithalat yapabilecek.

Ayrıca bir ‘güvenlik klozu’ getiriliyor. Eğer bir ya da birden fazla üye devletin enerji arzı ciddi biçimde tehlikeye girerse, Avrupa Komisyonu bu ülkelere Rus gazına yönelik ithalat yasağını geçici olarak askıya alma imkânı tanıyabilecek.

Rusya hâlâ milyarlar kazanıyor

Ukrayna’daki savaş dördüncü yılına girerken, Rusya AB’ye enerji ihracatından hâlâ yüksek gelir elde ediyor.

Resmî verilere göre AB ülkeleri 2024 yılında Rusya’dan 52 milyar metreküp gaz ithal etti. Bu miktar, Birliğin toplam gaz ithalatının yaklaşık beşte birine denk geliyor.

Buna ek olarak yaklaşık 13 milyon ton ham petrol ve 2 bin 800 tondan fazla zenginleştirilmiş uranyum ya da nükleer yakıt da AB’ye sevk edildi.

Eurostat verilerine göre AB, 2025’in ilk yarısında Rusya’dan yaklaşık 4,5 milyar avro değerinde LNG aldı. 2024 yılında Rusya’dan gelen doğal ve işlenmiş gaz ithalatının toplam değeri 15,6 milyar avroydu. Aynı dönemde ABD’den alınan gazın değeri ise 19,1 milyar avro olarak kaydedildi.

Brüksel: Arz ve fiyat riski sınırlı

Avrupa Komisyonu’nun analizine göre, Rus gazından tamamen vazgeçilmesi AB’nin enerji arzını tehlikeye atmayacak. Dünya pazarında yeterli alternatif tedarikçi bulunduğu, bu nedenle fiziki bir gaz sıkıntısı beklenmediği belirtiliyor.

Komisyon, hanehalklarının da büyük bir fiyat şoku yaşamaması gerektiği görüşünde. Analize göre, piyasadaki rekabet ve mevcut tedarik kaynakları sayesinde Rus gazından çıkış, gaz fiyatlarında kalıcı ve sert bir artış baskısı yaratmayacak.