IP adresi saklama planı tartışma yarattı

Almanya’da federal hükûmet, internet suçlarının soruşturulmasını kolaylaştırmak için IP adreslerinin belirli süreyle saklanmasını yeniden gündemine aldı. Federal Adalet Bakanı Stefanie Hubig’in hazırladığı yasa taslağı, internet sağlayıcılarına dijital izleri daha uzun süre tutma yükümlülüğü getirmeyi hedefliyor.

IP adresi neden önemli?

IP adresi, bir internet bağlantısını tanımlayan sayı ve harflerden oluşan teknik bir kimlik bilgisi. Ancak çoğu IP adresi kalıcı değil. Zaman içinde değişebiliyor. Bu yüzden bir suç işlendiğinde, o an kullanılan IP adresinin hangi aboneliğe ait olduğunu bulmak soruşturmalar için kritik görülüyor.

Hubig, Bild’e yaptığı açıklamada “Çocuk istismarı içerikleri, çevrim içi dolandırıcılık ve internette nefret suçlarında failler çok sık yakayı sıyırıyor. Bunu değiştirmek istiyoruz” dedi.

Taslak ne getiriyor?

Adalet Bakanlığı, faillerin dijital ortamda çoğu zaman yalnızca IP adresi gibi sınırlı izler bıraktığını vurguluyor. Bu nedenle taslak, IP adreslerinin önleyici biçimde üç ay süreyle saklanmasını öngörüyor. Bakanlığa göre bazı sağlayıcılar bu verileri bugün birkaç gün içinde silebiliyor.

Taslağa göre yalnızca IP adresi değil, IP’nin belirli bir tarihte hangi aboneye ait olduğunu netleştirmek için gerekli ek teknik bilgiler de tutulacak. Kolluk kuvvetleri bu verilere, somut bir suç şüphesi olduğunda ve erişim soruşturma için gerekli görüldüğünde ulaşabilecek.

Taslakta erişimi belirli suç türleriyle sınırlayan bir madde yer almıyor. Bakanlık, düzenlemenin özellikle çevrim içi çocuk istismarı, siber dolandırıcılık ve internette nefret suçlarında önem taşıdığını savunuyor. Buna karşılık taslak, konum verilerinin ve trafik verileri olarak anılan, kimin kimle ne kadar süre iletişim kurduğunu gösteren kayıtların saklanmasını öngörmüyor.

Geçmişte ne olmuştu?

Almanya’da internet verilerinin önleyici biçimde saklanması uzun süredir tartışma konusu. Hukukî belirsizlikler nedeniyle eski veri saklama düzenlemesi 2017’den beri fiilen uygulanmıyor. Trafik ışığı koalisyonu döneminde de yeni bir düzenleme, ortaklar arasındaki anlaşmazlık nedeniyle çıkmamıştı.

Eleştiriler, bu tür saklamaların temel hakları zayıflatabileceği ve kişiler hakkında hareket profilleri çıkarılabileceği endişesinde birleşiyor. Adalet Bakanlığı ise taslaktaki modelin ağır bir temel hak ihlâli oluşturmadığını savunuyor. Hubig, Bild’e “İletişimin gizliliği sıkı biçimde korunuyor. Hareket ve kişilik profilleri dışlanıyor” dedi.

Tepkiler ne yönde?

Muhalefetin bir bölümü taslağı yanlış ve hukukî açıdan sorunlu buluyor. Yeşiller’in hukuk politikaları sözcüsü Helge Limburg, Stern’e yaptığı değerlendirmede “Birlik ve SPD, internette nedensiz kitlesel izlemeye dönüşü planlıyor” dedi ve benzer girişimlerin mahkemelerden döndüğünü hatırlattı.

Sol Parti’nin iç politika uzmanı Clara Bünger de dpa’ya “Bu, herkesi şüpheli gören bir yaklaşım” değerlendirmesini yaptı. Bünger, asıl sorunun veri eksikliğinden çok nitelikli personel ve dijital adli bilişim kapasitesindeki yetersizlik olduğunu savundu.

Polis tarafında ise daha sert bir yaklaşım talebi dile getiriliyor. Federal polis ve gümrük alanında Polis Sendikası Başkanı Andreas Roßkopf, Media Gruppe Bayern gazetelerine yaptığı açıklamada soruşturmaların sık sık uzun sürdüğünü ve uluslararası boyut kazandığını söyleyerek, üç ayın yetmeyebileceğini belirtti.

Süreç nasıl işleyecek?

Yasa taslağı henüz federal hükûmet içinde resmen sonuçlandırılmış değil. Ancak üç aylık saklama süresi, CDU/CSU-SPD koalisyon sözleşmesindeki hedeflerden biri olarak yer alıyor. Hükûmet taslağı kabul ederse düzenleme Bundestag’ın gündemine gelecek.