Yardımlı ölüm tasarısı için Lordlar Kamarasına ek ‘10 cuma’

İngiltere ve Galler’de ölümcül hastalığı olan yetişkinlere ‘yardımlı ölüm’ hakkı tanıyan yasa tasarısı, lordlar kamarasında zaman baskısıyla karşı karşıya.

Haziran ayında avam kamarasında tarihi bir oylamayla kabul edilen ‘Terminal Dönemdeki Yetişkinler (yaşam sonu) Yasa Tasarısı’, yasalaşma sürecinin son aşamasına geldi. Metnin yürürlüğe girebilmesi için her iki kanadın da aynı nihai metin üzerinde anlaşması gerekiyor.

Ancak tasarıya binden fazla değişiklik önergesi verilmesi süreci kilitledi. Komisyon aşaması için ayrılan dört günün ikisi geride kalmasına rağmen, lordlar 30’dan az önergeyi görüşebildi. Bu durum, tasarı karşıtlarının süreci bilinçli olarak yavaşlattığı eleştirilerine yol açtı.

Tasarı, İşçi Partili milletvekili Kim Leadbeater tarafından ‘özel üye tasarısı’ olarak hazırlandı. Bu tür tasarılar, içinde bulundukları parlamento dönemi bitmeden tamamlanmazsa kendiliğinden düşüyor. Mevcut yasama dönemi ise ilkbaharda sona erecek.

Tasarı ne getiriyor?

Yasa kabul edilirse, İngiltere ve Galler’de, tıbben altı aydan az ömrü kaldığı öngörülen yetişkinler belirli şartlarla yardımlı ölüm talep edebilecek.

Başvuru için iki hekimin onayı gerekecek. Ayrıca bir sosyal hizmet uzmanı, kıdemli bir hukukçu ve bir psikiyatrın yer aldığı kurulun da başvuruyu incelemesi öngörülüyor.

Eleştirmenler, tasarının ‘kırılgan ve korunmasız kişileri’ yeterince korumadığını savunuyor. Bu nedenle metnin ciddi biçimde yeniden yazılması gerektiğini, aksi hâlde istismar riskinin yüksek olduğunu iddia ediyorlar.

Lordlar için 10 ek cuma oturumu

Lordlar kamarasındaki hükûmet başkâtibi Lord Roy Kennedy, tasarının görüşülebilmesi için yeni yılda 10 ek cuma oturumu planlandığını açıkladı.

Bu ek oturumlar 9 Ocak ile 24 Nisan arasına yayılacak. Kennedy, binden fazla değişiklik önergesi nedeniyle lordların tasarıyı sağlıklı biçimde inceleyebilmesi için ekstra zamana ihtiyaç olduğunu söyledi.

Hükûmetin tasarıya karşı tarafsız olduğunu hatırlatan Kennedy, ek sürenin ‘hükûmet işlerinden değil, fazladan oturumlardan karşılanacağını’ vurguladı. Böyle önemli bir düzenlemenin yan komitede değil, genel kurulda detaylı biçimde tartışılması gerektiğini de ekledi.

Kennedy, hükûmetin tarafsız konumu nedeniyle tasarının gidişatına yön vermediğinin altını çizdi.

Leadbeater: Ek süre, tasarının önünü açabilir

Tasarının sahibi Kim Leadbeater, ek gün kararını memnuniyetle karşıladığını açıkladı.

Leadbeater, lordlar kamarası üyelerinin deneyim ve uzmanlıklarıyla metni incelemesinin, gerektiğinde güçlendirici değişiklikler önermesinin “doğru yol” olduğunu söyledi. Ek cuma oturumlarının, bir özel üye tasarısı için ‘emsalsiz bir tartışma süresi’ sunduğunu vurguladı.

Leadbeater’a göre bu ek günler, sorumlu ve yapıcı biçimde kullanılırsa, tasarının seyrini hızlandırabilir ve ‘ölmek üzere olan insanlara son günlerinde seçim ve onur imkânı tanıyan’ bir düzenlemenin önünü açabilir. Tasarıyı lordlar kamarasında yürüten Lord Charlie Falconer da 24 Nisan’a kadar toplam 16 gün boyunca metnin ele alınmış olacağını hatırlattı.

“Demokrasiyi sabote etmeyin” çağrısı

Childline’ın kurucusu ve kanser nedeniyle terminal dönemde olduğu bilinen Dame Esther Rantzen, son günlerde lordlara açık bir çağrı yaptı.

Rantzen, tasarıyı oyalamaya dönük usul manevralarından kaçınılmasını isteyerek “Demokrasiyi sabote etmeyin” dedi.

Kim Leadbeater da daha önce, bazı usul ve yöntemlerin tasarıyı engellemek için kullanıldığını söylemiş, bunu ‘derin bir hayal kırıklığı ve üzüntü kaynağı’ olarak nitelendirmişti. Tasarının kaderi, önümüzdeki aylarda lordlar kamarasında yürütülecek bu yoğun ve tartışmalı sürece bağlı olacak.