Covid desteklerinde 11 milyar sterlinlik usulsüzlük faturası

İngiltere’de Covid-19 salgını sırasında uygulanan destek programlarında, hata ve dolandırıcılık yoluyla yaklaşık 11 milyar sterlinlik usulsüz ödeme yapıldığı belirlendi. Rakam, Covid Karşıtı Dolandırıcılık Komiseri Tom Hayhoe’nun bu hafta milletvekillerine sunacağı raporda yer alacak.

Hayhoe, dolandırıcıların pandemi dönemi desteklerini ‘altın fırsat’ olarak gördüğünü, sistemdeki açık ve zayıflıklardan yoğun biçimde yararlandığını vurguluyor.

Hızlı destek, zayıf denetim

Pandemi sırasında Muhafazakâr hükûmet; kısa çalışma (furlough) ücret sübvansiyonları, ‘bounce-back’ kredileri, restoranları teşvik eden ‘Eat Out to Help Out’ programı ve tek seferlik hibe ödemeleri gibi paketlerle ekonomiyi ayakta tuttuğunu savunuyordu.

Ancak bu programların çok kısa sürede devreye alınması, başvuru koşullarının gevşek tutulması ve denetim mekanizmalarının yeterince kurulmamış olması, geniş çaplı hata ve suistimal iddialarına yol açtı.

Salı günü Avam Kamarası’na sunulacak nihai raporda, Boris Johnson döneminde hazırlanan birçok Covid destek programında dolandırıcılığa karşı gerekli kontrollerin tasarlanmadığı vurgulanacak. Rapor, hızlı uygulama uğruna yüksek dolandırıcılık riskinin bilerek kabul edildiğini, ancak bu riskin nasıl yönetileceğine dair ciddi bir plan yapılmadığını belirtiyor.

Gönüllü geri ödeme ve PPE skandalı

Hükûmet, eylül ayında bireyler ve şirketler için gönüllü bir geri ödeme sistemi başlattı. Pandemi döneminde hak edilmeden alınan destekler, aralık sonuna kadar ‘sorgusuz sualsiz’ geri ödenebiliyor.

Maliye Bakanı Rachel Reeves, Tom Hayhoe’yu usulsüz ödemeleri ve verimsiz sözleşmeleri mümkün olduğunca geri toplamakla görevlendirdi. Hayhoe, daha önce bir NHS vakıf hastanesinin yönetim kurulu başkanlığını yürütmüştü.

Hayhoe’nun önceki çalışmaları, pandemi döneminde imzalanan kişisel koruyucu ekipman (PPE) sözleşmelerinin vergi mükelleflerine 1,4 milyar sterline mal olduğunu ortaya koymuştu. Bu zararın, teslim edilmeyen ürünler ve kullanılamaz önlük, maske ve eldivenlerden kaynaklandığı belirtiliyor.

Reeves’in İşçi Partisi kongresinde verdiği bilgiye göre, bu 1,4 milyar sterlinin yalnızca 400 milyonluk kısmı bugüne kadar Hazine’ye geri kazandırılabildi.

Bu arada Ulusal Suç Dairesi (NCA), PPE tedarik sistemiyle bağlantılı olası suçları ayrıca soruşturuyor. Hükûmetin önünde şimdi hem Covid desteklerindeki 11 milyar sterlinlik usulsüzlüğü hem de tartışmalı PPE sözleşmelerini mümkün olduğunca telafi etme baskısı bulunuyor.