Antibiyotiğe dirençli ‘süper mikrop' kaynaklı ölümlerde ciddi artış

İngiltere’de antibiyotiklere dirençli enfeksiyonlara bağlı ölümler ciddi biçimde yükseldi. İngiltere Sağlık Güvenliği Kurumu’nun (UKHSA) verilerine göre 2024’te bu tür enfeksiyonlar nedeniyle 2 bin 379 kişi yaşamını yitirdi. Bir önceki yıl sayı 2 bin 41’di.

Veriler, özel sektörde yazılan antibiyotik reçetelerinin de hızla arttığını gösteriyor. 2024’te tüm reçetelerin yüzde 22’si özel kanallardan karşılandı. Bu artışta, eczanelerin bazı yaygın hastalıklar için hekim görmeden antibiyotik yazmasına imkân tanıyan Pharmacy First uygulaması etkili.

“Antibiyotik direnci en büyük tehditlerden biri”

UKHSA Başkanı Prof. Dr. Susan Hopkins, antibiyotik direncinin halk sağlığı açısından kritik bir risk olduğunu vurguladı. Hopkins, “Her zamankinden daha fazla insan, tedaviye yanıt vermeyen enfeksiyonlar alıyor. Bu durum özellikle yoksul bölgelerde ağır hastalık ve ölüm riskini artırıyor” diye konuştu.

Antibiyotikler kullanıldığında bakterilerin büyük kısmını yok ediyor; ancak hayatta kalan dirençli bakteriler zamanla çoğalıp yayılıyor. Uzmanlara göre gereksiz antibiyotik kullanımının azaltılması, direncin kontrol altına alınmasında en etkili adım. Aksi hâlde 2050’ye kadar dünyada her yıl 10 milyon kişinin antibiyotik direncinden ölebileceği öngörülüyor.

Haftada 400 yeni dirençli enfeksiyon

2024’te antibiyotiğe dirençli enfeksiyon sayısı haftalık ortalamada 400 yeni vakaya ulaştı. Kan dolaşımına yayılan ve hayatı tehdit eden bakteriyemi vakaları da bir yılda yüzde 9,3 arttı; 2023’te 18 bin 740 olan sayı 2024’te 20 bin 484’e çıktı.

Özel reçeteler iki katına çıktı

NHS birinci basamak hizmetlerinde antibiyotik kullanımı 2019–2024 arasında azalırken, eczanelerden verilen özel reçeteler iki katından fazla arttı. Genel olarak birinci basamak antibiyotik kullanımı beş yılda yüzde 10,7 yükseldi.

Hopkins, gereksiz antibiyotik kullanımına karşı halkı uyararak “Antibiyotikleri yalnızca bir sağlık profesyoneli reçete ettiğinde alın. Artan ilaçları saklamayın, başkasına vermeyin. Kalanları eczaneye götürün” çağrısında bulundu.

Pharmacy First mercek altında

Rishi Sunak hükûmetinin başlattığı Pharmacy First programı, kulak ağrısı, sinüzit, boğaz enfeksiyonu ve böcek ısırığı gibi yedi yaygın rahatsızlık için eczaneden doğrudan antibiyotik alınmasına izin veriyor. UKHSA’ya göre bu başvuruların yüzde 45 ile 85’i antibiyotik reçetesiyle sonuçlanıyor.

UKHSA raporunda artışın dikkat çekici olduğu ancak hasta bakımına erişimdeki genel değişimlerin de hesaba katılması gerektiği belirtildi. Raporda, eczanelerin reçete uygulamalarının NICE yönergelerine uygun olduğu vurgulandı.