Fransa'nın tutukladığı Tein lider seçildi

Fransa'nın, 17 bin kilometre uzaklıktaki bu sömürge topraklarında, bağımsızlık yanlısı yerli halkın seçimlerdeki etkisini azaltacak anayasal bir reformu hayata geçirme girişimi, büyük tepki topladı. Bu duruma karşı çıkan yerli halk, Fransız hükûmetinin güç kullanarak baskı uygulama çabalarına direnmeye devam ediyor.

Yeni Kaledonya'nın özerklik sürecinde önemli bir rol oynayan FLNKS, Fransa'ya götürülerek tutuklanan 7 bağımsızlık yanlısı eylemciden biri olan Christian Tein'i yeni lideri olarak seçti. FLNKS ittifakında yer alan Okyanusya Demokratik Birliği (RDO) partisinden Laurie Humuni, Tein’in liderliğe getirilmesiyle, onun öncülük ettiği Saha Eylem Koordinasyon Hücresi (CCAT) grubunun bağımsızlık hareketindeki öneminin tescillendiğini belirtti.

Ne olmuştu?

Haziran ayında, Tein ve 10 kişi, Fransız hükûmetinin bağımsızlık yanlılarına karşı yürüttüğü operasyonlar kapsamında Yeni Kaledonya’nın başkenti Noumea’da gözaltına alınmıştı. Tein, diğer 7 kişiyle birlikte Fransa’ya götürülmüş ve hakkında tutuklama kararı çıkarılmıştı.

Bağımsızlık yanlıları, Yeni Kaledonya hükûmetini seçen ve koloniyi ilgilendiren yasaları oylayan Yeni Kaledonya Kongresi’nde uzun süredir başkanlık eden Roch Wamytan’ın koltuğunu kaybettiğini açıkladı. 29 Ağustos’ta yapılan seçimlerde bağımsızlık karşıtlarının rakip aday lehine oylamadan çekilmesi üzerine, Wamytan yeniden seçilemedi. Seçimlerin ikinci turunda 54 oyun 28’ini alan Okyanusya Uyanışı (EO) partisinden Veylma Falaeo, Kongre başkanlığına getirildi. EO partisi, siyasi çizgisini "ne bağımsızlık yanlısı ne bağımsızlık karşıtı" olarak tanımlıyor.

Sokağa çıkma yasağı 16 Eylül'e kadar uzatıldı

Fransız güvenlik güçlerinin Yeni Kaledonya'da bağımsızlık yanlılarına yönelik operasyonları devam ederken, mayıs ayından bu yana uygulanan sokağa çıkma yasağı 16 Eylül'e kadar uzatıldı. Fransız Yüksek Komiserliği, gece saatlerinde uygulanan yasağın yanı sıra silah satışı ve transferine yönelik yasağın da sürdüğünü bildirdi.

Fransa'nın operasyonlarında 11 ölü, yüzlerce yaralı

Yeni Kaledonya'da, 1998'de imzalanan Noumea Anlaşması'na aykırı olarak, yerli halkın seçimlerdeki etkisini azaltacak bir reformu hayata geçirmeye çalışıyor. Kanak halkı, barışçıl protestolarına rağmen Fransız hükûmetinin anayasal reformu uygulama ısrarına karşı çıkıyor. Mayıs ayında Ulusal Mecliste onaylanan tasarı, Ada'da büyük tepkilere yol açtı. Fransız yönetimi, bağımsızlık yanlılarını bastırmak için Ada'ya 3 binden fazla güvenlik gücü gönderdi. O zamandan bu yana, Fransız güçlerinin operasyonları sonucunda 11 kişi hayatını kaybetti, yüzlerce kişi yaralandı. BM raportörleri, Ada'da son 3 ayda 2 bin 235 Kanak'ın keyfi olarak tutuklandığını ve 500’den fazla kaybolma vakası yaşandığını bildirdi.

Kanaklar reform girişimini anlaşmaya aykırı buluyor

Kanaklar, Fransız hükûmetinin bu anayasal reform girişimini 1998'de imzalanan Noumea Anlaşması'na aykırı buluyor. Anayasal değişiklik tasarısı, en az 10 yıldır Ada'da yaşayan Fransızların yerel seçimlerde oy kullanmasını mümkün kılmayı amaçlıyor. Noumea Anlaşması ise, yerli halkın kendi topraklarında azınlık statüsüne düşmemesi için oy kullanma hakkını, 1998'den önce Ada'da ikamet edenler ve onların çocuklarıyla sınırlandırmıştı.

Tepkiler üzerine Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron, Ulusal Meclisten geçen ancak Senatoda henüz oylanmamış olan anayasal reformu askıya aldı, ancak tamamen geri çekmedi. Ada'daki Fransız seçmenlerin sayısını artıracak bu reformun yürürlüğe girebilmesi için Fransız Parlamentosu'nun iki kanadının bir arada toplandığı Kongre'de kabul edilmesi gerekiyor.