Dünya alarmda: ABD İran'ın nükleer tesislerini vurdu

ABD Başkanı Donald Trump, 22 Haziran Pazar günü sabaha karşı İran’daki Fordo, Natanz ve İsfahan’daki nükleer tesislerin bombalandığını duyurdu. Operasyonun 'maksimum gizlilik' içinde yürütüldüğünü belirten Trump, “Ya barış olacak ya da İran için çok daha büyük bir trajedi yaşanacak” dedi. ABD Genelkurmay Başkanı Dan Caine ise saldırılarda B-2 tipi bombardıman uçaklarının ve ilk kez kullanılan sığınak delici MOP bombalarının yer aldığını açıkladı.

Tahran: Bu bir askeri saldırıdır

İran Cumhurbaşkanı Mesud Pezeşkiyan, ABD’nin bu eylemini 'askeri saldırganlık' olarak tanımladı ve ülkenin egemenliğine doğrudan müdahale olarak gördüklerini belirtti. Pezeşkiyan, “Ulusumuz baskıya boyun eğmeyecek ve bu saldırganlığa karşılık vermesi doğaldır” dedi.

“Tesisler boşaltılmıştı” açıklaması

İran devlet televizyonu yetkililerinden Hassan Abedini, bombalanan üç nükleer tesisin önceden boşaltıldığını öne sürdü. “ABD ciddi hasar verdiğini söylese bile, bu saldırılar İran için büyük bir darbe anlamına gelmiyor” dedi. Ancak Pentagon, operasyon sonrası elde edilen ilk görüntülerin ciddi yıkım gösterdiğini savundu.

ABD: Hedef sadece nükleer program

ABD Savunma Bakanı Pete Hegseth, operasyonun yalnızca İran’ın nükleer altyapısını hedef aldığını belirtti. “Bu, Amerikan caydırıcılığının geri döndüğünü gösteriyor” dedi. Başkan Yardımcısı JD Vance ise “İran’la savaşta değiliz, onların nükleer programıyla savaşıyoruz” diye konuştu.

İran’dan misilleme sinyali

İran Dışişleri Bakanı Abbas Arakçı, ABD’ye karşı tüm seçenekleri masada tuttuklarını belirtti. Arakçı, “ABD kalın bir kırmızı çizgiyi aştı” dedi ve saldırıların etkisinin hâlen incelendiğini aktardı. Arakçı'nın 23 Haziran’da Moskova’da Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile bir araya gelmesi bekleniyor.

Netanyahu: Bu saldırılar Orta Doğu’yu barışa götürecek

İsrail Başbakanı Binyamin Netanyahu, Trump’ı kutlayarak “Bu saldırılar Orta Doğu’yu barışa götürecek” dedi. İsrailli yetkililer ise operasyonun ABD ile 'tam koordinasyon' içinde gerçekleştiğini bildirdi.

Uluslararası tepkiler gecikmedi

İngiltere, Almanya ve Fransa, İran’a itidal çağrısı yaparak misillemeden kaçınmasını istedi. AB Dış Politika Yüksek Temsilcisi Kaja Kallas, “İran nükleer silaha sahip olmamalı, taraflar masaya dönmeli” mesajı verdi. Rusya, Küba ve Venezuela saldırıyı kınarken, Katar, 'uluslararası felakete yol açabilir' uyarısında bulundu.

Merz'den İran’a müzakere çağrısı: Masaya dönün

Saldırıların ardından Almanya Başbakanı Friedrich Merz, dün sabah saatlerinde güvenlik kabinesini acil toplantıya çağırdı. Hükûmet sözcüsü, Merz’in İran’a “ABD ve İsrail ile derhal müzakerelere başlama” çağrısında bulunduğunu açıkladı.

Berlin, nükleer tesislerdeki hasarın 'ciddi boyutlarda' olduğunu ancak kapsamlı değerlendirmenin zaman alacağını bildirdi. Başbakanlık, gün içinde ABD ve Avrupa Birliği ile yoğun koordinasyon hâlinde olunacağını duyurdu.

CDU’dan destek: Özgür dünya için doğru adım

Muhalefetteki CDU’nun dış politika sözcülerinden Jürgen Hardt, ABD’nin saldırılarını destekledi. Hardt, İran’ın diplomatik girişimleri reddettiğini savunarak şu açıklamayı yaptı:

Bu saldırıyla İran’ın nükleer programı yıllarca geri gitti. Bu, İsrail’in ve özgür dünyanın güvenliği için atılmış doğru bir adımdır.

Hardt, İran’ın nükleer silah geliştirmediği yönündeki açıklamalarını 'açık yalan' olarak nitelendirirken, bölgesel risklerin kontrol altında tutulması gerektiğini vurguladı. CDU’lu siyasetçi, birçok Arap ülkesinin bu saldırıyı açıkça desteklemese de gizliden memnuniyet duyduğunu düşündüğünü de sözlerine ekledi.

SPD’den uyarı: Yeni savaşların eşiğindeyiz

SPD’nin eski Meclis Grup Başkanı Rolf Mützenich ise saldırıya sert tepki gösterdi. Mützenich, ABD’nin hamlesinin bölgedeki istikrarsızlığı tırmandıracağını savundu ve “Uluslararası düzeni diyalog ve uzlaşıyla koruma çabası onlarca yıl geriye gitti" ifadelerini kullandı.

İran yönetiminin nükleer silah hedefinden vazgeçmeye niyeti olmadığını kabul eden SPD’li siyasetçi, krizin asıl tetikleyicisinin Trump’ın ilk başkanlık döneminde nükleer anlaşmayı tek taraflı feshetmesi olduğunu belirtti.

Avrupa dış politikasının bu krizde başarısız olduğunu söyleyen Mützenich, şu değerlendirmede bulundu:

İran rejimi belki bu süreci atlatamaz ama çok daha olası olan, bölgenin yeni savaşlar ve büyük bir istikrarsızlıkla sarsılmasıdır. Bunun bedelini ise yine insanlar ve doğa ödeyecek.

Türkiye: Sorumlu davranılmalı

Türkiye Dışişleri Bakanlığı, saldırı sonrası yaptığı açıklamada çatışmanın bölge güvenliğini tehdit ettiğini belirterek, taraflara 'sorumlu davranma' çağrısında bulundu. Türkiye'nin yapıcı katkı sunmaya hazır olduğu ifade edildi.

Neden bu üç tesis hedef alındı?

• Natanz: İran’ın en büyük uranyum zenginleştirme tesisi.

• Fordo: Yüksek güvenlikli yeraltı uranyum zenginleştirme tesisi.

• İsfahan: Zenginleştirme için gerekli UF6 gazının üretim merkezi.