Mülteci harcama kartı bürokrasiye takıldı

Almanya’da sığınmacılar için tasarlanan Bezahlkarte (harcama kartı) sistemi, birçok eyalette beklenen hızda uygulanamıyor. Kart, iltica başvurusu yapanlara nakit yerine belirli yerlerde kullanılabilen ön ödemeli bir ödeme aracı olarak planlandı.

Federal hükûmet 2024 yazında modele resmen start verdi. On altı eyaletten 14’ü ortak sisteme katıldı, iki eyalet ise kendi kart modelini kurdu. Ancak teknik altyapı ve idari hazırlıklar birçok yerde geri kalmış durumda.

Schleswig-Holstein ve Hessen geriden geliyor

En büyük sorunlardan biri Schleswig-Holstein’da yaşanıyor. Kartların yıl başında yaygın kullanıma girmesi hedefleniyordu. Sosyal bakanlık artık ancak nisan sonuna kadar tam geçiş umduğunu söylüyor. Planlanan yaklaşık 10 bin karttan şu ana kadar sadece 2 bin 600’ü dağıtılabildi.

Gecikmenin temel nedeni, belediyelerin bilgisayar sistemleri ile federal kart altyapısı arasındaki dijital bağlantıların hâlâ tam kurulamamış olması. Schleswig-Holstein Belediyeler Birliği’nden Jörg Bülow, “Bu tarihe kadar her yerde sorunsuz devreye gireceğine kimse garanti veremez” diyor.

Hessen’de de tablo benzer. Belediyelerin kullandığı yazılımların tümünde kart sistemi için gerekli arayüzler henüz tamamlanmadı. Şu anda harcama kartı sadece ilk kabul merkezlerinde ve 27 yerel sosyal yardım dairesinden 17’sinde uygulanabiliyor.

Rheinland-Pfalz’ta 36 belediyeden 22’si eyaletle işbirliği anlaşması imzaladı ve kart talep edip dağıtımına başladı.

Eyaletler arasında parçalı bir harita

Eyaletler arasında uygulamada büyük farklılıklar oluşmuş durumda.

Kuzey Ren-Vestfalya, belediyelere kartı kullanıp kullanmama konusunda serbestlik tanıyan tek eyalet. 130 belediye modeli reddederken, 110 belediye kartı istiyor; bunların 36’sında sistem şimdiden devrede. Eyaletin mülteci barınma merkezlerinde 23 bin kart dağıtıldığı açıklandı.

Saksonya’da yaklaşık 6 bin kart kullanıma girdi. Dresden, Leipzig ve Chemnitz’te geçiş yaz sonunda tamamlandı.

Thüringen’de 17 ilçe ve bağımsız şehir, ortak eyalet modeline katıldı. Göç Bakanı Beate Meißner, “Harcama kartının devreye girişi genel olarak çok olumlu ilerliyor” değerlendirmesini yaptı. Gera, Suhl ve bazı ilçeler ise kendi kart sistemlerini uyguluyor.

Aşağı Saksonya’da sistem tüm belediyelere yayılıyor. Eylül ayına kadar hak sahibi sığınmacıların yaklaşık üçte birine kart verilmişti.

Mecklenburg-Vorpommern ve Saarland’da harcama kartı artık eyalet genelinde tamamen devrede. Mecklenburg-Vorpommern’da kasım ayına kadar 7 bin 209 kart dağıtıldığı bildirildi.

Bavyera ve Saksonya-Anhalt’ta gönüllü dönüşler arttı

Bavyera, federal modelden önce kendi harcama kartı sistemini başlatmıştı. 2024 temmuz itibarıyla tüm ilçelerde kartlar dağıtıldı. Eyalet istatistik dairesine göre, gönüllü olarak ülkeden ayrılma sayısı 2023’te 11 bin 723 iken, 2024’te 14 bin 757’ye yükseldi. Bu yılın eylül sonuna kadarki gönüllü dönüş sayısı 11 bin 859 olarak açıklandı.

Saksonya-Anhalt’ta da benzer bir eğilim gözleniyor. Eylül sonuna kadar yaklaşık 9 bin kart dağıtıldı; aynı dönemde gönüllü geri dönüşler, geçen yılın ilk dokuz ayına göre yüzde 56 arttı. Yetkililer, bu artış ile harcama kartı arasında doğrudan nedensel bir bağ kurmaya yetecek somut veri bulunmadığının altını çiziyor.

Amaç: Nakit akışını ve para transferini sınırlamak

Harcama kartı uygulamasının iki ana hedefi var.

Birincisi, yetişkin sığınmacılara ödenen aylık 420 avroluk sosyal yardımın doğrudan karta yüklenmesi. Böylece sosyal dairelerde elden nakit ödeme trafiği azalıyor. Örneğin Magdeburg Belediyesi, sadece bu değişiklikle ayda 539 saatlik iş gücü tasarrufu sağladığını bildirdi.

İkincisi, bu paranın yurt dışına aktarılmasını veya insan kaçakçılarına ödenmesini zorlaştırmak. Çoğu eyalette kart sahipleri ayda en fazla 50 avro nakit çekebiliyor. Yurt dışına havale imkânı ise genellikle tamamen kapatılmış durumda.

Teknik altyapı hâlâ her yerde sorunsuz işlemese de, federal hükûmet ve birçok eyalet yönetimi harcama kartını, hem bürokrasiyi azaltan hem de para akışını daha sıkı denetleyen bir araç olarak savunmayı sürdürüyor.