Isınma faturalarında fren: Artış sürüyor ama tempo düştü

Almanya’da ısınma maliyetleri yeniden yükselişte, fakat artışın hızı belirgin biçimde yavaşlamış durumda. Alman Ekonomi Araştırma Enstitüsü’nün (DIW) ‘Wärmemonitor’ çalışmasına göre, 2024 yılında iki ve çok aileli binalarda 1 kilovatsaat ısınma enerjisinin ortalama fiyatı yaklaşık yüzde 6 artarak 12,33 sent düzeyine çıktı.

Bu ortalama, doğalgaz, fuel-oil ve merkezi ısıtma (fernwärme) fiyatlarının birlikte hesaplanmasıyla elde edildi.

Enerji krizinin ardından normalleşme sinyali

Isınma giderleri 2022’de yüzde 38, 2023’te ise ortalama yüzde 20 artmıştı. Bu iki yıl, Ukrayna savaşı ve Nord Stream 2 üzerinden gelen Rus gazının kesilmesinin etkilerinin tam anlamıyla hissedildiği dönemdi. Federal hükûmet, geçici fiyat frenleriyle bu şoku kısmen yumuşatmıştı.

2024’te bu destekler sona ermesine rağmen fiyatlar sadece ılımlı biçimde yükseldi. DIW, bunu hem enerji piyasasındaki kısmi normalleşme hem de hanehalklarının hâlâ daha tasarruflu ısınmaya devam etmesiyle açıklıyor.

Wärmemonitor: 2 milyon daire, şimdilik eksik veri

Wärmemonitor, Essen merkezli emlak hizmeti sağlayıcısı Ista’nın hazırladığı ısınma faturalarına dayanıyor. Çalışma, çoğu kiralık olmak üzere yaklaşık 300 bin iki ve çok aileli binayı ve toplamda 2 milyon civarında daireyi kapsıyor.

Ancak 2024 yılı için verilerin henüz yaklaşık yüzde 60’ı işlenmiş durumda. Bu nedenle sonuçlar ön nitelikte kabul ediliyor. Tüm veriler eklendiğinde oranlarda değişiklikler olabileceği vurgulanıyor.

Nitekim DIW, geçen yıl da 2023 için ilk tahmininde yüzde 31’lik fiyat artışı açıklamış, veriler tamamlandığında bu oranı yüzde 20’ye revize etmişti.

Tasarruf kalıcılaştı: Daha az tüketim, sabit seviyeler

Çalışma, hava koşullarına göre düzeltilmiş tüketimi de inceliyor. Yani tüm yılların aynı derecede soğuk olduğu varsayıldığında, metrekare başına ısınma enerjisi tüketimi 2024’te yaklaşık 120 kilovatsaat düzeyinde görünüyor.

Eksik bina verileri tamamlandığında da bu seviyenin büyük ölçüde korunacağı tahmin ediliyor. Buna karşılık, 2021’e kıyasla hanelerin ısınma enerjisi ihtiyacı belirgin şekilde daha düşük.

Çalışmanın yazarlarından Sophie Behr, “Wärmemonitor, birçok hanenin enerji krizi öncesine göre hâlâ daha tasarruflu ısındığını gösteriyor” değerlendirmesini yapıyor.

Doğu Almanya’da ısınma neden hâlâ daha pahalı?

Isınma fiyatları Almanya içinde bölgeye göre ciddi farklar gösteriyor. Araştırmaya göre, Doğu Almanya’da 1 kilovatsaat ısınma enerjisinin ortalama fiyatı 14,18 sent düzeyinde. Batı Almanya’da ise ortalama 11,77 sent.

En düşük fiyatlar Allgäu bölgesinde 10,16 sent ve Oberfranken-Ost’ta 10,26 sent seviyesinde. En yüksek değerler ise Mecklenburg-Orta/Rostock’ta 16,55 sent; Brandenburg’daki Prignitz-Oberhavel ile Saksonya’daki Elbe Vadisi/Osterzgebirge bölgelerinde ise 15,77 sent olarak kaydedildi.

İstatistiklere göre, 2010–2022 döneminde doğu Almanya’daki ısınma fiyatları batıya kıyasla ortalama beşte bir oranında daha yüksekti. 2023’te bu fark bir süre daralırken, 2024’te yeniden ‘alışıldık makas’ seviyesine dönüldü.

Daha iyi yalıtım, daha az tüketim ama daha yüksek fatura

Doğu Almanya’daki konut stokunun önemli bir bölümü yenilenmiş durumda ve ısı yalıtımı batıya göre genelde daha iyi. Bu nedenle daire başına enerji tüketimi doğuda çoğu zaman daha düşük.

Buna rağmen toplam ısınma maliyetinin daha yüksek olmasının başlıca nedeni, bölgede merkezi ısıtmanın (fernwärme) payının batıya göre çok daha fazla olması.

2024’te fuel-oil fiyatları gerilerken, doğalgaz fiyatları daha ılımlı biçimde yükseldi. Buna karşın merkezi ısıtma ücretleri yaklaşık dörtte bir oranında arttı. Uzmanlar, fernwärme tarafındaki bu aşırı artışı gecikmeli fiyat ayarlamasıyla açıklıyor: Enerji krizinin en sert dönemindeki maliyetler, sözleşme yapıları nedeniyle tam olarak ancak 2024 tarifelerine yansıyabildi.

Fernwärme fiyatlarında şeffaflık tartışması

DIW ekonomisti Sophie Behr, 2024’te fernwärme ile diğer enerji kaynakları arasındaki farkın, ısı dönüşümüne duyulan güveni zedeleme riski taşıdığı uyarısında bulunuyor. Behr, “Bu fark, uzun vadeli fiyat gelişimini aslında yansıtmıyor” diyor.

Çalışmanın diğer yazarı Till Köveker ise merkezi ısıtma tarifelerinde daha fazla şeffaflık talep ediyor. Köveker, fernwärme sağlayıcılarının zorunlu olarak bir fiyat şeffaflığı platformuna katılmasını ve fiyat gelişiminin daha net izlenebilmesini öneriyor.

Bu sayede rekabet otoritelerinin tekelleşen ve aşırı fiyat uygulayan şirketleri daha kolay tespit edebileceği vurgulanıyor.

Köveker ayrıca, enerji krizi başladığından bu yana fernwärme fiyatlarının toplamda doğalgaz ve fuel-oil’e göre daha az yükseldiğini hatırlatıyor. 2021’den bu yana Almanya’da genel ısınma enerjisi fiyatları yüzde 77 artarken, merkezi ısıtma ücretlerindeki artış yaklaşık yüzde 67’de kaldı.