"Emeklilik sistemi genç kuşaklar için bile kârlı"

Almanya’daki siyah–kırmızı koalisyonun emeklilik paketi tartışılırken, sendikaya yakın bir enstitünün hazırladığı yeni rapor dikkat çekti.

Ekonomist Sebastian Dullien ve ekibinin yaptığı çalışma, bugün çalışma hayatına yeni giren bir kişinin 2070’e kadar yasal emeklilik sisteminden nasıl etkileneceğini simüle ediyor.

Araştırmanın temel soruları şunlar: Bugün ödenen primler ileride emekli aylığı olarak geri dönüyor mu? Yasal emeklilik, enflasyondan arındırılmış olarak bakıldığında hâlâ kârlı mı?

Sonuca göre, bugünkü en genç kuşaklar da dâhil olmak üzere tüm doğum yılları, yaşam boyu sisteme ödediklerinden reel olarak daha fazla emekli geliri elde ediyor.

Bütçe yükü tarihsel olarak ‘dramatik değil’

Rapor, sadece emekli aylıklarının düzeyine değil, devlet bütçesine binen yüke de bakıyor.

2024’te federal bütçeden emeklilik sigortasına aktarılan pay, Gayrisafi Yurt İçi Hasıla’nın yaklaşık yüzde 2,7’sine denk geliyor. Yeni emeklilik paketiyle bu oranın kısa vadede 0,3 puan, 2070’e kadar ise toplamda 0,4 puan daha artabileceği hesaplanıyor.

Buna göre uzun vadede emeklilik için bütçeden ayrılan payın yaklaşık yüzde 3,5’e çıkacağı öngörülüyor. Bu da 2003’e yakın bir seviyeye işaret ediyor. Çalışma, bu yükü ‘önemsiz değil ama tarihsel ölçekte dramatik de değil’ diye niteliyor.

Dullien, “Mevcut sistemde kuşaklar arası adaletsizlik görmüyorum” diyerek, henüz iş hayatına başlamamış en genç kuşakların bile enflasyondan arındırılmış olarak sisteme ödediklerinden daha yüksek emekli geliri alacağını savunuyor.

Getiri oranları ve model emekli hesabı

Araştırmaya göre, emeklilik paketinin yürürlüğe girmesi hâlinde 2070’te emeklilik oranı (Renteniveau) yaklaşık yüzde 45,2 düzeyinde kalabilir. Emeklilik prim oranının ise yüzde 22,3 civarında olacağı tahmin ediliyor.

Rapor, sistemin yıllık reel getiri oranını kuşaklar bazında hesaplıyor. Farklı doğum yılları için getiri oranı yüzde 3,1 ile yüzde 4,5 arasında değişiyor. Yeni paket, bu getiriyi yaklaşık 0,1 puan kadar yukarı çekiyor.

Bu artış ilk bakışta küçük görünse de, Dullien’e göre tüm kuşaklar için hissedilir bir maaş farkı anlamına geliyor.

Örneğin bugün 35 yaşında olan ve ortalama ücret üzerinden prim ödeyen bir kişi, 2057’de emekli olduğunda, paket sayesinde ayda yaklaşık 116 avro daha yüksek emekli aylığı alabilecek.

Bu nedenle Dullien, 22 bilim insanının ‘paket geri çekilsin’ çağrısına katılmadığını belirtiyor ve “Verilen sözü şimdi bozmak, güveni daha çok sarsar” görüşünü dile getiriyor.

Yük nasıl paylaşılmalı?

Çalışma, emeklilik seviyesinin uzun vadede nasıl korunacağı sorusuna da değiniyor.

Yazarlar, 2025 için planlanan paketin federal bütçeden daha yüksek katkılarla finanse edilmesinin hâlâ gerekçelendirilebilir olduğunu söylüyor.

Ancak 2031 sonrasında, emeklilik seviyesinin daha da sabit tutulmasının gündeme gelmesi hâlinde, bunun yalnızca vergi gelirleriyle değil, kısmen daha yüksek prim oranlarıyla da finanse edilmesinin tartışılması gerektiğine işaret ediyorlar.

“Eckrente” ne anlama geliyor?

Raporda geçen Eckrente (örnek emekli aylığı), 45 yıl boyunca ortalama ücret üzerinden yasal emeklilik sigortasına prim ödeyen varsayımsal bir sigortalının alacağı emekli maaşını ifade ediyor.

Bu kavram, sistemin getirilerini ve reformların etkisini somutlaştırmak için kullanılan bir ‘model emekli’ hesabı olarak temel referans kabul ediliyor.