Berlin’de dijital bağımsızlık çağrısı: ABD ve Çin’in oyun alanı olmayalım

Berlin’de düzenlenen dijital zirvede Almanya Başbakanı Friedrich Merz, Fransa Cumhurbaşkanı Emmanuel Macron ve diğer AB ülkelerinin bakanları, Avrupa’nın dijital teknolojide ABD’li devlere bağımlılığını nasıl azaltabileceğini tartıştı.

Merz, Almanya–Fransa dijital zirvesinde yaptığı konuşmada, Avrupa’nın dijital dünyada ‘güçlü ve bağımsız bir aktör’ olması gerektiğini söyledi. Dünyada ‘tektonik kaymalar’ yaşandığını belirterek, dijital alanda hızlı hareket edilmesi çağrısında bulundu.

Merz, hedefin ‘dijital egemenlik’ olduğunu vurguladı. Ancak bunun duvarlar örerek değil, ekonomi, bilim dünyası ve sivil toplumla birlikte inşa edilebileceğini söyledi ve “Dijital egemenliği sadece düzenlemeyle ya da sübvansiyonla yaratamayız” diye konuştu.

“ABD ve Çin arasında top gibi savrulmayalım”

Hem Merz hem de Macron, Avrupa’nın dijital rekabette geri kalması hâlinde ABD ile Çin arasındaki güç mücadelesinde ‘top gibi sağa sola savrulacağı’ uyarısını yaptı.

Macron, Avrupalıların çocuklarının her gün saatlerce ABD’li ya da Çinli platformları kullandığını hatırlattı. Bu şirketlerin “Avrupalıların çıkarlarını öncelemek zorunda olmadığını” vurguladı ve bunu ‘bilişsel egemenlik’ sorunu olarak tanımladı.

Liderler, 450 milyonluk iç pazar, güçlü üniversiteler ve araştırma kurumları sayesinde Avrupa’nın aslında geriden gelip atak yapacak kapasiteye sahip olduğunu vurguladı. Ancak Macron, özellikle yapay zekâ alanında AB’nin aşırı düzenleme yaptığını savunarak, “Önce bir şeyleri icat etmeli, sonra düzenlemeliyiz” uyarısında bulundu.

Bulut, çip ve yapay zekâda bağımlılık tartışması

Zirvede, kamu kurumları ve şirketlerin Google, Amazon, Microsoft gibi devlere bağımlılıktan nasıl çıkabileceği de masaya yatırıldı.

Bulut sistemlerinin, yazılımların ve yapay zekâ altyapısının kime ait olduğu; veri güvenliği ve ulusal güvenlik açısından kritik başlıklar olarak öne çıktı.

Merz, ABD ve Çin’i ‘iki dijital süper güç’ diye tanımladı ve teknolojideki liderliği bu iki ülkeye bırakmanın büyük risk olduğunu söyledi. ABD’li bulut sağlayıcılarda yaşanan kesintileri ve Çin’den gelen çip tedarik sorunlarını örnek göstererek, “Bu aksaklıklar, hem Çin’e hem de ABD’ye dijital olarak ne kadar bağlı olduğumuzu gösteriyor” dedi.

Bu nedenle Almanya ve AB’nin yapay zekâ, kuantum teknolojileri, bulut altyapısı ve mikroelektronik gibi alanlarda hızla atılım yapması gerektiğini vurguladı. Sadece sanayi için değil, ordunun ve devlet kurumlarının da siber saldırılar ve dezenformasyonla mücadelede kendi teknolojilerine dayanabilmesi gerektiğini söyledi.

Devlet, yerli dijital çözümlerin ‘çekirdek müşterisi’ olacak

Zirvede tartışılan somut önerilerden biri de devletin ‘ankerkunde’, yani yerli dijital ürünleri bilerek ve öncelikli olarak kullanan ‘çekirdek müşteri’ rolü üstlenmesi oldu.

Örneğin Schleswig-Holstein eyaleti, kamu kurumlarında Microsoft’un Outlook, Excel, Word gibi programlarını kademeli olarak başka sistemlerle değiştiriyor.

Merz, federal devletin de Avrupa’daki dijital tedarikçilerin ‘ankerkunde’si olacağını açıkladı. Bazı ABD yazılımlarının yerini Avrupa merkezli ya da açık kaynaklı çözümlerin alacağını söyledi. Robert Koch Enstitüsü gibi bazı kurumların şimdiden bu yönde adım attığını, Şansölyelik’te de açık kaynak tabanlı OpenDesk bileşenlerinin kullanıldığını hatırlattı.

Almanya ve Fransa, ‘dijital olarak egemen’ hizmetlerin kamu alımlarında hangi kriterlere göre seçileceğine ilişkin ortak bir çerçeve hazırlayacak. Amaç, gelecek nesil yapay zekâ teknolojilerinin Avrupa’da da geliştirilmesi ve burada kök salması.

“Avrupa seyirci tribününden insin” çağrısı

Zirve kapsamında Alman ve Fransız şirketleri arasında yeni işbirlikleri ve yatırım ortaklıklarının açıklanması bekleniyor.

Yaklaşık bin davetlinin katıldığı toplantı, dijital alanda ‘seyirci koltuğundan kalkma’ çağrısı olarak sunuldu. Dijital İşler Bakanı Karsten Wildberger, bu çizgiyi şu sözlerle özetledi:

Avrupa seyirci tribününden insin, yapay zekâ ile dijital bir geri dönüş başlatsın.